Kuzu göbeği mantarı

Kuzugöbeği (Morchella esculenta), Morchellaceae familyasından, yenilebilen bir mantar türüdür. Genelde ormanlarda tek tek veya küçük gruplar halinde bulunur, özellikle orman yangınlarında sonra sıkça rastlanır. Genelde bahar aylarında ortaya çıkar. Bahar aylarında yağışın olmaması olumsuz yönde etkiler. Gyromitra esculenta gibi zehirli türlerle (sahte kuzu göbeği mantarı) karıştırılma riski olduğundan dikkatli olunmalıdır.

DİKKAT

Zehirli ve yenilebilen mantarları birbirinden ayırt etmek bazen çok zor olduğundan yabani mantarlar sadece uzmanlar tarafından toplanmalıdır.

30 Mart 2011 Çarşamba

Gönderen isa zaman: 13:10

Bunu E-postayla Gönder BlogThis!Twitter'da Paylaş Facebook'ta Paylaş Pinterest'te Paylaş

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder

Ana Sayfa

Kaydol: Kayıt Yorumları (Atom)

İzleyiciler

Blog Arşivi

▼ 2011 (1)
- ▼ Mart (1)
  - Başlık yok

toplanması

Hayat devrelerini gözönüne aldığımızda bunun doğaya bırakılan sporlar ve bunların çimlenip bir misel yumağı şeklindeki organizasyonu ile oluşan sklerotiumlar tarafından gerçekleştiğini söylemekteyiz. Spor ve sklerotiumların meydana gelmesi için şunlara dikkat etmemiz gerekir.
a) Ergin'lerin dışındakilerinin (askokarpların) toplanmaması.
b) Dolayısıyle toprağa sporların karışmasının sağlanması.
c) Topraklı kısımlar ile askokarpların toplanmaması.
d) Mümkün ise toplama yapılan alanı karıştırmayarak ordaki mantara ait kısımların kötü hava şartlarına maruz bırakılmaması.
e) Dolayısı ile toprağa düşen sporların meydana
getireceği sklerotiumların veya zaten mevcut olanların tahribine neden olmamak.
Bu tedbirler yerine getirilirse bu mantarların doğadaki devamının sağlanmasına yardımcı olacağımızdan, bu hususların toplama yapan kişilere de anlatılması faydalı olacaktır.

MORCHELLA ROTUNDA

6.1. Morfolojik Özellikleri
Şapka: 3-5x4-6 crn., yuvarlak, oval, az çok geniş ve yuvarlak, olgunlarda çıkıntıların kenarları daha yuvarlak, damarlanmış, yandaki çıkıntılara kadar da kıvrılmış olabilir. Çıkıntıların duvarları derince, kenarları hafifçe soluk renkli, alveollerin şekli köşeli değil, yuvarlak veya değişkendir, dip kısımları düzgündür. Şapkanın rengi soluk sarımsı turuncudur. Sporların tozları soluk saman rengindedir. Sap: 4-5x2-4 cm., bodur, dip kısmı şişkin ve pilelidir ve bu kısım şapka çapından asla büyük değildir, içi oyuklu, beyazımtırak veya soluk saman rengindedir.
Eti: İnce, yumuşak, tatlı, kokusu zayıftır.
6.2. Mikroskobisi
Sporları 13-16x18-24 mikron, elipsoidal, hyalin, çeperi düzgün, askuslar 375-400x30 mikron, 8 askosporlu, silindiriktir.
6.3. Yetişme Yeri Özellikleri
Bu tür Nisan'dan Mayıs ortasına kadar dağlık yerlerden açık yerlere kadar değişen bir ortamda substratlardan fark edilmeyecek biçimde yetişir. Killi topraklarda, çam ormanlarında görülür.

MORCHELLA ESCULANTA

5.1. Morfolojik Özellikleri
Şapka: 5-8x4-5 cm., alt ve üst kısmı az çok aynı boyutlarda, ovoid, konik, uç kısmı obtus veya sivri değil, şapka rengi parlak sarımsı turuncudur, alveoller heksogonal genişçe köşeli, çıkıntı duvarları kıvrımlı veya büzülmüş gibi olabilir, çıkıntı kenarları beyazımsı bir hal alabilir, ancak iç kısımları pas renginde veya kahverengimsidir. Heksogonal alveollerin düzensiz dağılması nedeniyle primer ve sekonder çıkıntılar ayırtedilemez, spor tozları sarımsıdır.
Sap: 3,5-7,5x1-3 cm., silindirik, dip kısmı şişkin, üzeri oluklu ancak tüm sap boyunca oluklar uzanmaz, içi oyuk, başlangıçta beyazımtırak, sonradan soluk sarımsı ve kepeğimsi bir yüzeye sahiptir.
Eti: Kalınca, gevrek, beyazımtırak, tatlı, koku kuvvetli mantarımsı.
5.2. Mikroskobisi
Sporları, 20-22x12-14 mikron, elipsoid, renksiz, çeperi düzgün, askuslar 200-300x15-18 mikron, silindirik, 8 askosporludur.
5.3. Yetişme Yeri Özellikleri
İlkbahar aylarında, kavaklık gibi bahçelik yerlerde hatta bazı köy evlerinin bahçelerinde, humuslu topraklarda yetişirler. Çayırlık alanlarda da görülebilirler.

MORCHELLA ELATA

4.1, Morfolojik Özellikleri
Şapka: 5-7x4-6 cm., konik, ince uzun, daha sonra tepe kısmı kütleşmiş, geri kalan kısım ovoid veya silindirik gibi, sap kısmına geniş bir çukur ile bağlanmıştır, kurum grisinden mat mor renge kadar değişir, tepe kısmından dip kısma kadar primer çıkıntılar uzanmakta ve dipte sekonder çıkıntılar oluşturmamaktadır, alveoller sarımsı kahverengidir, primer
alveoller derin dar ve çok uzamış olup şapkanın 2/3'si veya daha fazla kısmı üzerinde devam ederler, sekonder alveoller varsa çok düzensiz olup M. conica var, costata ile benzerdirler. Spor tozları krem renktedir.
Sap: 5-7 x 1,5-2 cm., şapkanın yarısı kadar veya biraz daha büyük, dip kısmında şişkinleşmiş, üzeri tozlu gibi ve bu tozlu kısımlar daha çok dipteki şişkin kısımlann arasındadır. Yaşlılarda sarımtırak gençlerde ise beyazdır, içi boştur.
Eti: Beyazımtırak, kalınca, sap kısmında ince, sıkı tatlı, kokusu az, mantarımsıdır.
4.2. Mikroskobisi
Sporları 22-24x12-14 mikron, elipsoidal, düzgün çeperlidir, askuslan 350-375x20-26 mikron, silindirik ve 8 askosporludur.
4.3. Yetişme Yeri Özellikleri
Dağlık alanlarda Nisan'dan Mayıs ayının ortalarına kadar dişbudak, karaağaç ağaçlan arasında, çam ormanlarında,
ladin arasında, karışık ormanlarda da kumluk yerlerde ve kavaklıklarda bazende yanmış alanlarda yetişirler.

MORCHELLA DİSTANS

3.1. Morfolojik Özellikleri
Şapka: 4-5x2-3 cm., konik, ekseriya ucu sivri, şapkanın primer çıkıntıları siyah, az kalınca, alt kısımlarda dallanmıştır. Bunları dikine kesen sekonder çıkıntılar az sayıda, ve yine kenarları siyahtır ve yükseklikleri primer alveollere göre daha azdır. Primer alveoller kahverengi-sarı, gri-kahverengi zeytuni, az derin, uzamış gibi, dip kısımları daha da soluk renktedir. Sekonder alveolleri azdır. Spor tozu krem renktedir.
Sap: 2-3x 7-10 (15) cm., hemen hemen şapkaya tüm alt kısmından bağlanır, geniş oluklu, üzeri un kepeği serpilmiş gibi pürüzlü, beyaz, olgunlaştıkça sarımsı bir renk alır, içi oyuktur.
Eti: İnce, beyaz-grimsi, tadı hoş kokusu zayıftır.
3.2. Mikroskobisi
Sporları 24-26x14-18 mikron, elipsoid hyalin,
askuslan 250x 20-23 mikron, 8 askosporludur.
3.3. Yetişme Yeri Özellikleri
Daha ziyade Nisan ayında ortaya çıkan, nemlikumlu alanlarda, kavaklıklarda veya çalılıklarda yetişir.

MORCHELLA DELİCİOSA

2.1. Morfolojik Özellikleri
Şapka: 3-5 x 2-3 cm., ucu küt veya hafifçe yuvarlağımsı, konik-obtus, yanlan hafifçe basık, şapka üzerindeki çıkıntıların kenarları kalın, gençlerde kahverengi renkte iken bu çıkıntılar olgun örneklerde isli kahverengidir ve alveollerin rengi de daha koyu dikkati çeker, primer alveoller çokça uzamış ve derin sekonder alveoller ile bölünmüştür, bu bölmeler hemen hemen düzensiz gibi bazende kıvrımlıdır. Sekonder alveollerin dip kısmı sanmsı veya kahverengimsibeyaz, gelişkin örneklerde ise kahverengidir. Çıkıntıları 2-3 mm.yüksekliktedir. Sporların tozu krem rengindedir.
Sap: 3-5x1,5-2,5 cm., silindirik, dip kısım şişkince, içi boş, yüzeyi pürüzlü veya pudra gibi tozlu, sanmsı beyaz veya krem, dip kısmı oluklu veya kırışıktır.
Eti: Kalın, beyazımsı, kınlacak olursa hemen pembeleşir, tatlımsıdır.
2.2. Mikroskobisi
Sporları 20-22x12-13 mikron, elipsoid, granullu, hyalin, askusları 300-330x15-23 mikron, askosporludur.
2.3. Yetişme Yeri Özellikleri
Daha ziyade çam ormanları altında ve çakıllı marnlı topraklarda küçük gruplar halinde ve nemli alanlarda görülen bir ilkbahar mantandır.

MORCHELLA CONİCA

1.1. Morfolojik Özellikleri
Şapka: 5-8x3-5 cm. ovoid veya konik, ucu sivri olup kesiktir, bazen sıkıştırılmış, küçük, mor (kırmızıya çalan) siyahımsı zeytuni yeşil renktedir. Primer çıkıntılar tepeden dibe hemen hemen düzgün ve paralel olarak uzanır, nadiren dallanırlar ve bazı kısımlarda dalgalanmış gibi olabilirler, primer alveoller
bazen tüm şapka boyunca uzanırlar. Sekonder çıkıntılar pimer çıkıntılara diktir, hatta alt kısımlarlada primer alveolleri bölerek birçok enine alveolleri (sekonder alveolleri) verir, bunlar boyu enine göre daha uzun dip kısımları düz tabanlı ve büyük oranda düzenlilikle sıralanırlar. Bu simetrik sıralanış yaşlı örneklerde bozulabilir, fakat primer çıkıntılar boyuna
uzanışı hissedilir tarzda kalıcıdır. Spor tozu krem rengindedir.
Sap: 4-6x1,5-2,5 cm., şapkaya eşit veya daha az uzunlukta, silindirik, dip kısmı az şişkin, oyuk, üzeri pürüzlü gibi, beyazımtırak, özellikle dibi kil rengindedir.
Eti: İnce beyaz, tatlı bir lezzette, kokusu belirsizdir.
1.2. Mikroskobisi
19-26x10-14 mikron, elipsoidal, hyalin sporlu, askusları 350x20 mikron, 8 askosporludur.
1.3. Yetişme Yeri Özellikleri
Bazen 10 kadar birarada artık maddeler üzerinde, akarsu yataklarında, parklarda, bahçelerde, kavaklıklarda, gölgelik yerlerde ilkbahar aylarında yetişir.

Doç. Dr. Fahrettin Gücin, KUZU GÖBEĞİ (MORCHELLA) MANTARLARI , Ekoloji, OCAK-ŞUBAT-MART 1993 SAYI:6. Harikalar Tic. teması. Blogger tarafından desteklenmektedir.